Tijd tekort | tijd genoeg - Een goede aanpak

Op de eerste pagina lees ik al iets bijzonder interessants: pre-castrinatie! Pro-castrinatie ken ik, dat is uitstellen van dingen, pre-castrinatie blijkt het tegenovergestelde: je (onbelangrijke) taken zo snel mogelijk willen afmaken, om ze maar van je to-do lijstje te kunnen afstrepen. Dat geeft een goed gevoel! Heel fijn als je heel vaak het gevoel hebt dat je te veel dingen moet en wilt in de tijd die je tot je beschikking hebt, je tijdsdruk voelt. Volgens Sitskoorn ligt dat aan je tijdsbeleving, en die kun je veranderen. Nou, kom maar door!

Plasticiteit

Sitskoorn is hoogleraar klinische neuropsychologie. Wat heeft neuropsychologie met tijd te maken? Die relatie ligt bij de plasticiteit van de hersenen, het aanleggen en snoeien van verbindingen tussen hersencellen. Dat gebeurt op basis van prikkels, informatie, en de hersenen passen zich dus steeds aan. En daardoor gedraag je je anders, voel je je anders. Wat je veel doet, of waar je veel aandacht aan geeft, geeft meer prikkels en heeft beter ontwikkelde verbindingen. Veel lachen leidt tot veel vermogen tot lachen. Je wordt er steeds beter in! En ook onze omgang met tijd verandert onze hersenen.

Objectieve en subjectieve tijd

Tijd tekort | tijd genoeg bestaat uit drie delen. Deel I gaat in op objectieve en subjectieve tijd.

Objectieve tijd is tijd die buiten jezelf staat, externe tijd. Denk aan de opeenvolgende seizoenen, maar ook aan kloktijd. Maar er is ook subjectieve tijd. Die komt uit onze interne klok en heeft een relatie met onze herinneringen, onze wensen, onze vaardigheden. Het wordt ook wel eens onze biologische klok genoemd, omdat ze allerlei biologische functies, onder andere ons slaappatroon, reguleert. Als de interne klok niet synchroon loopt met de externe klok, dan merken we dat, denk aan jet lag. Of aan een gevoel van ‘tijd tekort’.

Maar de interne klok laat ons ook ‘tijdreizen’. We kunnen ons de toekomst voorstellen, ons gedrag daarop aanpassen en zo die toekomst realiseren. Of we herinneren ons het verleden (we brandden onze hand aan vuur) en leren zo belangrijke lessen.

Een andere vorm van subjectieve tijd is gebeurtenistijd. Je doet iets op basis van een gebeurtenis: als de zon gaat schijnen doe je dit, als een vriend langskomt doe je dat, als je hoofdpijn hebt doe je zo (of niet). Je leven leiden door kloktijd of gebeurtenistijd is erg cultureel bepaald.

De 6 P’s van subjectieve tijd

In deel II analyseert Sitskoorn de factoren van subjectieve tijd: de zes P’s. Elke factor heeft een uitleg met veel voorbeelden, een paar korte self-assessments en een link naar uitgebreide wetenschappelijke vragenlijsten. Die P’s zijn:

Poverty – Tijdarmoede; te veel willen voor de beschikbare tijd, hierdoor ontstaat tijdsdruk;

Perspective – Tijdsperspectief: leef je in het verleden, heden of toekomst. Dit beïnvloedt in welke soort taken je het best bent en hoe je tegenover je tijdsbesteding staat;

Perfect day – Ben je ochtend of avondmens? Een ‘sociale jetlag’ zorgt voor mindere prestaties;

Pressure – Gevoel van interne tijdsdruk, prioriteiten stellen lukt niet;

Precrastination – Toegeven aan die interne tijdsdruk, van alles direct doen maar belangrijke zaken uitstellen, of zelfs afstellen;

Pacing – Ritme, het verdelen van energie over taken en tijd. Past jouw pacing-stijl wel bij je baan?

Van tijd tekort naar tijd genoeg

Door de analyses uit deel II weet je waar jouw gevoel van ‘tijd tekort’ vandaan komt. Die punten kun je dus aanpakken met de 7de P: Power – Macht over je tijd, waar deel III over gaat. Per P kun je nu actief sturen, door een nieuwe aanpak te kiezen. Dit versterkt de verbindingen in je hersenen, waardoor dat steeds beter gaat.

Als kers op de taart geeft Sitskoorn nog 10 tips om je gevoel van ‘tijd genoeg’ te verhogen. Soms door gewoon extra tijd te creëren, maar meestal door anders met je tijd om te gaan. Ik vond met name de tip ‘Laat je verwonderen’, door natuurverschijnselen of een unieke ervaring heel bijzonder. De natuur of een museum in doe je juist vaak niet als je tijdsdruk voelt, maar moet je dus juist wél doen, want dat geeft je een gevoel van ‘tijd genoeg’. Ook het bijhouden van een To-Don’t-lijst is een eye-opener.

Origineel en slim

Tijdsmanagement is bepaald een uitgekauwd onderwerp, maar de insteek vanuit beleving in combinatie met wetenschappelijke onderbouwing is origineel.

Dat Sitskoorn dit brede onderwerp in een toch vrij compact boek krijgt, komt door een slimme opbouw in lagen. Na (vaak vrij rudimentaire) self-assessments kun je in een aantal hoofdstukken jezelf verder analyseren via uitgebreide wetenschappelijke vragenlijsten, waarvoor je links en QR-codes krijgt. Ook verwijst ze veel naar boeken, met name The Time Paradox van Philip Zimbardo wordt regelmatig genoemd. (Zimbardo is bekend van het Stanford Prison Experiment, wat de laatste jaren veel kritiek heeft gekregen. Dat haalt voor mij toch wat geloofwaardigheid weg, helaas.)

De relatie tussen de 6 P’s en ‘tijd tekort’ is niet altijd evident, maar de impact op ons gevoel van welzijn is altijd duidelijk. Op basis van je eigen analyses krijg je wat tips voor aanpassing van je routines. Dit deel is vrij kort, omdat de analyses vaak voor zichzelf kunnen spreken. Ben je een avondmens met een ochtendmens-baan, sja dan kun je zelf wel bedenken wat je daaraan moet doen. En ook hier wordt gelaagdheid gebruikt: voor het onderdeel Perspectief wordt verwezen naar de website Time Perspective Therapy (gebaseerd op Zimbardo’s theorie), waarop vragenlijsten en boeken te vinden zijn. Zo kun je met jouw specifieke wensen aan de slag.

Daar moet je wel de tijd voor vinden, natuurlijk …