De titel Traag versnellen is cryptisch en de subtitel verduidelijkt het ook niet echt: Reflectief en krachtig veranderen in het NU. Je moet wel even op de titel kauwen om te begrijpen waar de auteur heen wil met zijn boek. Maar dat kauwen hoort wel bij vertragen....
Neem tijd om te reflecteren
Om gedrag te veranderen is de eerste stap dat je tijd moet nemen om te reflecteren op je routines en je af te vragen of die nog wel passend zijn. Reflecteren vraagt volgens Ardon om vertragen en niet door te rennen op de ingeslagen weg en onderweg te roepen dat je het anders wil.
Ardon verstaat onder traag versnellen (tijd nemen om) samen een stem geven aan wat je echt aan het hart gaat, aan wat je wilt betekenen en hoe je van waarde wil zijn. ‘Met nieuwsgierigheid verkennen wat we echt willen in plaats van automatisch terugvallen op het oude.' Mijn kanttekening hierbij is dat ‘weten wat we echt willen' gemakkelijk gezegd is, maar zo eenvoudig nog niet is.
Op de automatische piloot creëren we geen ander gedrag
Volgens Ardon bestaat er een spanning bij veranderprocessen die veroorzaakt wordt, doordat we in ons hoofd in de toekomst zitten met plannen, terwijl ons gedrag vaak afkomstig is uit eerdere ervaringen. We herhalen allerlei routines die in het verleden hun waarde hebben bewezen. ‘En precies daar tussenin bevindt zich het Hier-en-nu.'
Ardon stelt dat onze invloed niet ligt in het verleden of in de toekomst, maar in het NU. Daarop doorredenerend volgt dan dat als we vertragen, we kunnen zien hoe we het verleden repeteren met gedragingen die gisteren effectief waren, maar misschien vandaag niet meer. Gedrag dat niet past bij wat of wie we nu willen zijn. En dan zijn oproep: in het hier-en-nu ligt onze kans om al te handelen in lijn met de toekomst. ‘Want met iedere stap die we zetten, reproduceren we het verleden of creëren we de geambieerde toekomst.'
Onderken het verschil tussen technische- en adaptieve veranderingen
Gelukkig hoeven we niet bij elk veranderinitiatief te vertragen. Ardon stelt dat we bij eenvoudige technische veranderinitiatieven gewoon snelheid kunnen maken. Technische problemen zijn volgens hem die problemen die voorspelbaar zijn en waarbij de aanpak duidelijk is. Experts kunnen het probleem eventueel oplossen. Dat is volgens Ardon niet het geval bij ‘adaptieve veranderingen'. Hier zijn probleem, oplossing en de benadering maar beperkt voorspelbaar. ‘Kennis en routines uit het verleden voldoen niet meer en zijn mogelijk zelf onderdeel van terugkerende problemen.' Problemen staan niet los van onze manieren van kijken en ons gedrag. En in die manier van kijken zit volgens mij dan ook meteen de moeilijkheid: hoe kom ik er nu erachter met welk type probleem ik geconfronteerd word?
Drie delen en zeven hoofdstukken in twee honderd pagina's
Elk hoofdstuk beschrijft een van de zeven principes die samen de benadering vormen om reflectief en krachtig te veranderen in het nu: geef stem aan verlangen, creëer een vernieuwend klimaat, zie hoe je het verleden reproduceert, breek met oude gewoontes, verken het onbekende, streef naar consistentie en ten slotte de zevende, durf te leiden.
Vertaal voornemens in concreet gedrag en begin klein
Ik zie te vaak in mijn omgeving, en ook bij mezelf, dat het vaak blijft bij goede voornemens. Om dat te voorkomen staat in het boek een hoofdstuk waarin de auteur de stappen van voornemen naar gedrag vrij helder en toepasbaar toelicht. Het sprak me aan, vandaar dat ik er wat uitgebreider op in ga. Ardon adviseert om abstracte voornemens in concreet gedrag te vertalen. Nieuw gedrag kun je consistent in praktijk brengen door klein te beginnen. Ardon baseert zich bij deze aanpak onder meer op succesvolle auteurs als BJ Fogg, wiens boek niet voor niets de titel Kleine gewoonten (Tiny habits) heeft. De aanpak heeft ook wel enige overeenkomsten met wat Ben Tiggelaar beschrijft in De Ladder.
Ardon adviseert (kort samengevat) om als eerste na te denken wie je wilt zijn en wat je anders wilt doen. Als je daar uit bent, dan doorloop je vervolgens drie stappen. De eerste stap is het koppelen van het nieuwe gedrag aan vaste aanwijzingen c.q. triggers, die vaak opgeroepen worden door gebeurtenissen in de omgeving.
In de tweede stap ontwerp je kleine gewoontes. Het gedrag dat je wilt vertonen, moet namelijk zo eenvoudig zijn (als een tiny habit) dat je het ook doet als je er geen zin in hebt. En beloon als derde jouw inzet meteen, zodat je het in je brein verankert als een klein geluksmoment. Dat ziet er vervolgens als volgt uit: Iedere keer als ..... dan doe ik .... En beloon ik mezelf meteen door...'
Onderzoek of voorgenomen gedrag consistent is met de omgeving
Er is meer nodig dan goede wil en kleine stapjes om tot nieuw gedrag te komen. In hoofdstuk zeven, streef naar consistentie, zegt Ardon dat echte vernieuwing vraagt om een omgeving die consistent is met wat je nastreeft. Je kiest triggers voor gedrag niet alleen zelf, ook je omgeving is ervan vergeven (waarmee hij het vooral heeft over de organisatie). Het veranderen van de omgeving leidt op zich niet tot verandering, die zit in ons gedrag. De omgeving kan wel het nieuw gedrag stimuleren of tegenwerken. Om te onderzoeken hoe consistent de organisatie is met het verlangen heeft Ardon een ‘consistentiecheck-vragenlijst' in het boek opgenomen.
Een boek dat gericht is op het versterken van persoonlijk leiderschap
Ardon belooft de lezer dat hij inzicht krijgt in hoe we ons plafond creëren (het plafond is dat we steeds op dezelfde manier blijven samenwerken, leidinggeven en veranderen) en hoe we daar doorheen kunnen breken. De aanpak om er doorheen te breken is gebaseerd op de ervaringen uit zijn adviespraktijk, waaruit hij veel voorbeelden laat zien en op onderzoek. Ten slotte belooft hij handreikingen aan te leveren waar de lezer mee aan de slag kan. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: Ardon levert wat hij belooft. Bruikbaar vond ik zijn ‘trage acties': experimenten die soms de lezer en soms ook zijn collega's helpen de inzichten te vertalen naar de eigen praktijk.
Achterin Traag versnellen noemt en verantwoordt Ardon de bronnen waar hij uit geput heeft. Jammer genoeg ontbreekt in het boek een index. Hij concretiseert de theorie met veel rijtjes, trage actie lijstjes en veel suggesties. Daarmee wordt het ook een werkboek. Het is een boek voor mensen die hun persoonlijk leiderschap willen versterken. In die zin is Traag versnellen een tegenpool van conceptuele boeken zoals bijvoorbeeld het standaardwerk van Vermaak en Caluwé (Leren veranderen). Ardon slaagt erin veranderen klein en persoonlijk te maken, om zo bij iets groters uit te komen, en hij doet dat zonder zweverig te worden.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.
