Veilig voelen, veilig zijn - Verhalen uit de praktijk

Ik organiseerde een evenement voor een klant over sociale veiligheid en de klant vroeg om een inspirerende spreker. Iemand die bekend is met psychologische veiligheid en de organisatie kan motiveren om een sociaal veiligere omgeving te creëren. Zo kwam ik in contact met Joriene Beks en begon onze reis van schrijven en interviews.

Complimenten

Ik was diep onder de indruk van het verhaal dat Beks met me deelde over haar stichting. Ze ontdekte waarom jongeren op school niet tot bloei kwamen, maar bij haar tijdens stages wel. Op een dag werd ze gebeld om een kwetsbaar meisje op te vangen en haar een stageplek aan te bieden op haar paardenfokkerij. Het meisje kreeg de verantwoordelijkheid om voor de geiten te zorgen. Na een moeilijke start groeide het vertrouwen geleidelijk. Joriene legt uit: ‘Ik vertelde haar hoeveel water er in de waterbak moest zitten. Tijdens de koffiepauze gingen we kijken of er genoeg water was en gaf ik haar een compliment. Tijdens de lunchpauze gingen we nog een keer kijken en kreeg ze opnieuw een compliment. En na de volgende pauze weer. Op deze manier werkten we aan positieve versterking. Na een jaar kon ze weer naar school en als ik haar Facebook-profiel moet geloven - soms kijk ik even om te zien hoe het met haar gaat - lijkt ze gelukkig. Ze heeft eigenlijk het vuur in mij aangewakkerd, het verlangen naar een wereld, een organisatie of een bedrijf waarin elke persoon zich gezien en gehoord voelt.’

Psychologische veiligheid

Het verlangen om de wereld mooier te maken, heeft Joriene en mij met elkaar verbonden. We willen mensen een stem geven. Inmiddels hebben we meer dan 100 podcasts opgenomen en tientallen interviews gehouden. Ik noem het een reis, omdat we op zoek zijn naar hoe we psychologische veiligheid in organisaties kunnen laten werken. Voor veel organisaties is psychologische veiligheid een heilige graal. Als iedereen zich veilig voelt en vrij voelt om zijn mening te uiten, creëren we een prettige werkomgeving. Tijdens al onze gesprekken ben ik erachter gekomen hoe belangrijk veilig voelen is voor mensen, en dat dit niet altijd vanzelfsprekend is. Veilig voelen is een basisbehoefte van ieder mens. Als die behoefte niet wordt vervuld, beïnvloedt dit onze prestaties, ons gevoel van geluk en zelfs onze identiteit.

Emotioneel

Dit besef had ik niet voordat ik al die mensen ging interviewen en hoorde wat zij meemaken in hun organisaties. Medewerkers die gepest worden. Medewerkers die niet gehoord worden. Medewerkers die geen plek aan tafel krijgen. Leiders die niet weten hoe ze hiermee om moeten gaan. Schooldirecteuren die met hun handen in het haar zitten als het gaat om het beschermen van hun leerlingen. Sommige interviews waren zo emotioneel dat we ze niet eens konden uitzenden. Zo spraken we met iemand die systematisch en herhaaldelijk gepest werd op het werk. Pesten kreeg voor mij een heel andere betekenis. Ik dacht aan een schoolplein en gemene woorden, maar pesten op de werkvloer gaat over inhoud. Ideeën afkraken, ideeën stelen, ideeën weggooien en niet gebruiken, iemand het zwijgen opleggen of diskwalificeren.

Inclusiviteit

Veilig voelen gaat over meedoen, erbij horen, en gehoord worden. Het raakt aan alles wat inclusiviteit inhoudt. Voordat ik me verdiepte in psychologische veiligheid, had ik een beeld van inclusiviteit dat vooral ging over diversiteit, over iemand die anders is. Maar dat is niet het hele verhaal. Het gaat ook over iemand die een ander idee heeft, die een ander geluid laat horen waar misschien niemand op zit te wachten. Deze conclusies kwamen naar voren terwijl we onze interviews deden en onze praktijkverhalen schreven.

Werkomgeving

In Veilig voelen, veilig zijn hebben we  geprobeerd om theorie en praktijk samen te brengen. We reflecteren op deze verhalen en nodigen jou als lezer uit om mee te reflecteren. Deze verhalen moeten verteld worden en hopelijk inspireren ze jou om na te denken en actie te ondernemen. Psychologische veiligheid draait om het begrijpen van anderen en om het creëren en behouden van een werkomgeving waarin iedereen zich veilig voelt.