Omringd door tegenslag begint als een boek dat mensen helpt om te gaan met tegenslagen, maar het ontpopt zich gaandeweg tot een boek over hoe je succesvol kunt worden. Waarom heeft u voor die opzet gekozen?
Iedereen krijgt vroeger of later te maken met tegenslagen, ook mensen die succes hebben. Ik mag misschien een succesvol schrijver zijn, ik heb ook grote tegenslagen meegemaakt. Niet iedereen begrijpt dat die twee naast elkaar bestaan. Met name jonge mensen willen de hele tijd gelukkig zijn. Maar hoe ga je dat voor elkaar krijgen? Er zijn altijd momenten dat je je slecht voelt, om welke reden dan ook. En op zo’n moment moet je jezelf weer bij elkaar rapen. Daar wilde ik het over hebben in dit boek. Je moet accepteren dat tegenslagen onderdeel van je leven zijn. Dat geldt voor iedereen, ook voor miljardairs en Hollywoodacteurs. Als je het laagje vernis afkrabt, kom je veel ellende tegen. Je kunt die tegenslagen wel verwerken en achter je laten, maar daar moet je voor werken. Dit boek biedt een strategie hoe je dat kunt doen.
Maar deze opzet gebruik ik natuurlijk ook om aandacht te trekken. Ik ben mijn carrière ooit als verkoper begonnen, dat zit er nog steeds in. Omringd door idioten ging niet over idioten, het ging over mensen die juist geen idioten zijn. Zo werkt het in dit nieuwe boek ook: de tegenslagen zijn de tegenhanger van succes.
Zonder iets af te doen aan serieuze tegenslagen suggereert u ook dat mensen de neiging hebben ze te gebruiken als excuus. Zie ik dat goed?
Helaas wel. Ik moet dit zorgvuldig formuleren, maar met name jonge mensen lijken niet bereid om verantwoordelijkheid te nemen. Dat is iets van de laatste tien jaar. Onze generatie heeft hun kinderen opgevoed met het idee dat ze geweldig zijn en dat ze alles kunnen doen wat ze maar willen. Ze denken overal recht op te hebben. De werkelijkheid is weerbarstiger. Je moet ervoor werken. Je moet verantwoordelijkheid nemen voor alles wat je doet, voor alles wat je nalaat te doen en zelfs voor de manier waarop je reageert op anderen. Dat klinkt hard, en daarom heb ik behoorlijk wat inkt gebruikt om het uit te leggen.
Waar te beginnen als we tegenslagen willen overwinnen?
De wereld is complex, er is geen stappenplan. Je moet beginnen met de basis. De vraag is: wat wil je precies? Wil je succesvol zijn, ja of nee? Ja? Laten we dan eens definiëren wat het voor jou betekent, succes. Gaat het je om geld, om financiële vrijheid? Of vind je die verpleegkundige die mensenlevens redt in Oekraïne het toonbeeld van succes? Of wil je de best mogelijke vriend zijn voor al je vrienden? Veel mensen hebben geen idee wat succes betekent, ze hebben er nooit over nagedacht. Ik wist ook niet wat ik wilde toen ik dertig was. Ja, werken, een leuk leven, een fijn gezin. Een manager vroeg mij: waar wil jij over vijf jaar staan? Ik zei: ik weet nog niet eens waar ik over vijf weken sta.
Wanneer zag u het licht?
Ik heb een zware burn-out gehad, ongeveer twintig jaar geleden. Ik vond mezelf terug, huilend in mijn woonkamer. Ik had te hard gewerkt, ik kon er niet meer tegen. Mijn manager zei: neem zoveel tijd als je nodig hebt. Thuis op de bank keek ik naar de verfilming van een boek van Stephen King: The Green Mile. Een aangrijpend verhaal, dat speelt in de jaren dertig in het zuiden van de VS. Een zwarte man met bovennatuurlijke gaven, gespeeld door Michael Clarke Duncan, is ter dood veroordeeld, maar wij weten dat hij onschuldig is. Veel betrokkenen, ook de bewakers in de gevangenis, beseffen dat het een bijzondere man is. Eén van de bewakers, Tom Hanks, vraagt hem hoe hij zich later moet verantwoorden als hij zelf aan de hemelpoort staat. Hoe moet hij uitleggen dat hij een van Gods bijzonderste schepsels de dood heeft ingejaagd? De zwarte man spreekt troostende woorden, maar bij de executie houdt niemand het droog. Ik ook niet, thuis op de bank. Ik kon niet anders dan meehuilen. Na afloop van de film dacht ik: hoe is het mogelijk dat Stephen King een verhaal heeft geschreven waar iedereen zo intens door geraakt wordt? Hoe krijgt zo’n man dat voor elkaar? Op dat moment dacht ik: misschien kan ik ook andere mensen raken. Ik trok mijn ochtendjas uit, deed mijn pak aan en ging weer aan het werk, vol energie. Ik had besloten coach te worden. Ik had een reden om voor te werken, ik zou mijn leven volledig omgooien. Ik begreep eindelijk waartoe ik op aarde was.
In uw boek introduceert u een lekker rustig stadje met de naam Latermeer. Een metafoor, vanzelfsprekend. Kunt u uitleggen welk probleem u daarmee aansnijdt?
Te veel mensen stellen belangrijke beslissingen eindeloos uit. ‘Ik begin binnenkort wel met sporten, morgen is er weer een dag.’ Later begint het klagen en hebben ze spijt. Maar zo werkt het niet. Het begint altijd met het ‘waarom’. Waarom doe je bepaalde dingen niet, en waarom stel je ze uit? Ik wil niet helemaal op de Simon Sinek-toer gaan, maar hij heeft dit natuurlijk fantastisch gezien. Als je weet waar je energie van krijgt, is er geen reden meer om uit te stellen. Als jij goede ideeën hebt, moet je je ook niet laten weerhouden door andere mensen, die wel nog comfortabel in Latermeer willen blijven wonen. De truc is dat je je moet omringen met mensen die jou ondersteunen. Jim Rohn heeft ooit gezegd: je bent het gemiddelde van de vijf mensen met wie je het meest omgaat. Daar zit iets in: wat denk je dat er gebeurt als je je omringt met vijf werkeloze bierdrinkers? En wat als je je omringt met vijf succesvolle ondernemers? Dat heeft zonder twijfel invloed op je mindset. Niet dat ik neerkijk op die bierdrinkers, maar je zult een totaal andere energie voelen.
Is dit soort verhalen niet te eendimensionaal? Mensen kunnen toch zakelijk succesvol zijn en een puinhoop van hun privéleven maken?
Het is niet zwart-wit, je kunt zakelijk succesvol zijn en twee scheidingen achter de rug hebben. Maar in het algemeen zijn succesvolle mensen goed in vorm, ze eten goed, ze roken niet, ze gaan naar de gym, ze doen huiswerk met hun kinderen. Ze hebben de meeste aspecten van hun leven onder controle. Ongetwijfeld zijn er uitzonderingen. Je hoeft ook niet perfect te zijn, je hoeft niet meteen veganist te worden. Maar als je zowel fysiek als mentaal goed voor jezelf zorgt, zul je gewoon beter functioneren. Natuurlijk kun je op dinsdagavond de stad ingaan en lekker wijn gaan drinken, maar doe niet alsof het je leven niet beïnvloedt. Het doet ertoe. Misschien vindt niet iedereen dat fijn om te horen, maar dit boek gaat over verantwoordelijkheid nemen. Als je het niet wil horen, is dit boek misschien niet voor jou.
Dat is best een harde boodschap.
Er zullen mensen zijn die dit boek haten. Het is een harde boodschap. In feite zeg ik: stop met zeuren en ga aan het werk. Sommige jonge mensen hebben daar moeite mee. En zoals gezegd: dat is onze fout, wij hebben ze zo gemaakt. Ik deed een paar maanden geleden een onderzoek op LinkedIn en ik vroeg mijn volgers: hoeveel van jullie hebben een sollicitatiegesprek meegemaakt waar een van de ouders aanwezig was? 33 procent zei dat wel eens te hebben meegemaakt. Bij een sollicitatiegesprek! Die mensen zijn 21 of 22 jaar oud. Het is volstrekt idioot, hilarisch en deprimerend tegelijk. Dit probleem speelt in de hele westerse wereld. Ik heb geen idee waar dit toe leidt. Je kent misschien het gezegde: hard times create tough people, tough people create good times, good times create weak people en weak people create hard times. Ik heb geen idee op welk punt we zijn aanbeland.
Wat beschouwt u als de meest waardevolle les in dit boek?
Het belangrijkste is je doel te vinden. Zorg dat je zeker weet waar je naartoe wilt. Dat klinkt eenvoudig, maar het is niet gemakkelijk. Wat ik tijdens lezingen op universiteiten tegen jonge mensen zeg: probeer zoveel mogelijk uit nu je er nog de tijd voor hebt. Probeer alles uit, in plaats van naar je ouders of anderen te luisteren: bepaal hoe jij je leven wil leiden. En dan kun jij de beste versie van jezelf worden.
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
