Vakdidactiek economie - nieuwe editie

Dankwoord 11

Inleiding 13

Hoofdstuk 1. De (toegepaste) economische vorming in de structuur van het secundair onderwijs 17
1.1 Structuur van het secundair onderwijs 17
1.1.1 Inleiding 17
1.1.2 Vrijheid van onderwijs in een federale staat 18
1.1.3 Belangrijke actoren op macroniveau 20
1.1.4 Modernisering van het secundair onderwijs 28
1.1.5 Onderwijsdoelen en leerinhouden 35
1.1.6 Lesdoelen 40
1.2 Het domein ‘Economie en organisatie’ in het secundair onderwijs 47
1.2.1 Tweede graad 48
1.2.2 Derde graad 50
1.2.3 Economisch-financiële competenties 53
1.2.4 Transversale eindtermen 55

Hoofdstuk 2. Een veranderende visie op de leerinhouden (toegepaste) economie 59
2.1 Van een praktijkgericht naar een academisch georiënteerd curriculum in het aso 59
2.2 Nieuwe leeropvattingen als basis voor nieuwe curricula 62
2.2.1 Leren is een actief en constructief proces 65
2.2.2 Leren is contextgebonden 66
2.2.3 Leren is nadenken over de aanpak van het eigen leren 69
2.2.4 Conclusie 71

Hoofdstuk 3. De leraar economie in de dagelijkse praktijk 75
3.1 Het jaarplan 75
3.2 De lesvoorbereiding 77
3.2.1 De beginsituatie en situering in het leerplan 78
3.2.2 Doelstellingen 79
3.2.3 Leerinhouden 80
3.2.4 Opbouw 84
3.3 Didactische werkvormen en media 85
3.4 Lesreflectie 86
3.5 Permanente vorming en nascholing 89
3.5.1 Tijdschriften 90
3.5.2 Studiedagen 91

Hoofdstuk 4. Didactische reflectiemodellen voor de lessen (toegepaste) economie 93
4.1 Het MACSE-model: denkkader voor het plannen van lessen 94
4.1.1 Bruikbare kennis en vaardigheden als leerdoel 96
4.1.2 Motiveren 97
4.1.3 Activeren 106
4.1.4 Coachen 111
4.1.5 Structureren 116
4.2 Variatietheorie 131
4.2.1 Het concept 132
4.2.2 Voorbeeld 133
4.3 Binnenklasdifferentiatie 134

Hoofdstuk 5. Didactische werkvormen in de economische wetenschappen 139
5.1 Van leraargestuurd naar zelfregulerend leren 140
5.1.1 Wisselwerking tussen leerling- en leraarsturing 141
5.1.2 Niveaus in de overdracht van leerfuncties 144
5.1.3 Werkvormen en lesfasen 151
5.2 Werkvormen voor het economieonderwijs 153
5.2.1 De doceervorm 153
5.2.2 Het onderwijsleergesprek 154
5.2.3 Het klasgesprek 157
5.2.4 De gevalsstudie 159
5.2.5 Peer instruction 160
5.2.6 Werken met verschillende graden van ondersteuning 161
5.2.7 Expertgroepen 163
5.2.8 Simulaties 164
5.2.9 Probleemgestuurd leren (PGL) 169
5.2.10 Zelfstudiepakketten 176
5.2.11 Flip de klas 179
5.2.12 Films gebruiken in de economieles 182
5.2.13 Mindmapping 183
5.2.14 Serious gaming 185
5.2.15 Gebruik van stemsystemen 186
5.2.16 Strips als activerende werkvorm 188
5.2.17 Cartoons 191
5.2.18 Foto’s 192
5.2.19 Conclusie 193
5.3 Team-teaching 195
5.4 Taalbeleid in de lessen (toegepaste) economie 197
5.4.1 Belang van taalbeleid 197
5.4.2 Strategieën voor effectief taalgebruik 197
5.4.3 De NBN-normen 199

Hoofdstuk 6. Media in de economische wetenschappen 203
6.1 Het SAMR-model 204
6.2 Het bord en het digitale bord 206
6.2.1 Het klassieke bord 206
6.2.2 Het digitale bord 208
6.2.3 Tips bij presentatietechnieken 211
6.3 Het leerboek 213
6.3.1 Een handboek of eigen cursus? 213
6.3.2 Gedaantewisseling leerboeken 214
6.3.3 Hoe kies je voor een handboek? 216
6.3.4 Leerboeken zijn meer dan het boek 217
6.3.5 Auteursrecht 218
6.3.6 Je eigen lesmateriaal/werkbundel/leerboek uitwerken 219
6.4 Technologie in het onderwijs 220
6.4.1 Voorwaarden voor gebruik 220
6.4.2 Educatieve technologie 221
6.4.3 Artificiële intelligentie 222
6.4.4 Digitaal schoolplatform 224
6.4.5 Afstandsonderwijs 225

Hoofdstuk 7. Onderzoekscompetenties voor leerlingen en leraren 229
7.1 De onderzoekscompetentie in de leerplannen 230
7.2 De onderzoekscyclus 232
7.3 Rol van de leraar 236
7.4 De evaluatie 238

Hoofdstuk 8. Didactische beschouwingen bij het boekhouden 241
8.1 Didactische benadering 241
8.2 Enkele didactische knelpunten 244
8.2.1 De aanvangsfase in het dubbel boekhouden 244
8.3 Educatieve boekhoudpakketten 247
8.3.1 Inleiding 247
8.3.2 Gebruik 248
8.3.3 Didactische tips 249

Hoofdstuk 9. Ondernemerschapsonderwijs 253
9.1 Achtergrond 253
9.2 Eindtermen 254
9.3 Bedrijfsbeheer 255
9.4 Het Business Canvas Model 256
9.5 Een aantal programma’s op een rijtje 257
9.5.1 Unizo 257
9.5.2 Vlajo 258

Hoofdstuk 10. Evaluatie in de economische wetenschappen 261
10.1 Vormen van evaluatie 262
10.1.1 Formatieve evaluatie 262
10.1.2 Summatieve evaluatie 263
10.2 Schriftelijke toetsen opstellen 264
10.2.1 Vorm van de vragen 264
10.2.2 Aard van de vragen 270
10.2.3 Vereisten voor een goede toets 272
10.3 Constructie van een toets 278
10.4 Schriftelijke toetsen afnemen 280
10.5 Schriftelijke toetsen corrigeren en beoordelen 281
10.5.1 Schriftelijke toetsen corrigeren 281
10.5.2 Schriftelijke toetsen beoordelen 283
10.6 De resultaten rapporteren 285
10.7 Niet-cognitieve vaardigheden toetsen 287

Referenties 291
Lijst van tabellen 305
Lijst van figuren 307
Eindnoten 309