Bedrijfskunde Integraal

Inleiding 15

1 Bedrijf en bedrijfskunde 19
1.1 Het bedrijf 20
1.1.1 Organisatie, bedrijf en onderneming 20
1.1.2 Bedrijven zijn organisaties 21
1.1.3 Vereenvoudigde weergave van de werking van een bedrijf 23
1.2 Wat is bedrijfskunde? 24
1.2.1 Bedrijfskunde gaat over bedrijven 24
1.2.2 De bedrijfsomgeving is belangrijk in de bedrijfskunde 26
1.2.3 Bedrijfskunde is multidisciplinair 27
1.2.4 Bedrijfskunde is interdisciplinair 30
1.2.5 Bedrijfskunde is een wetenschap en een kunde 31
1.2.6 Het ontstaan van bedrijfskunde 32
1.2.7 Dit is bedrijfskunde 34
1.3 De bedrijfskundige 34
1.3.1 Competenties van de bedrijfskundige 34
1.3.2 Functies voor een bedrijfskundige 35

2 De primaire processen in bedrijven 37
2.1 Wat is het primaire proces? 38
2.1.1 Definiëring van processen 38
2.1.2 Bedrijfsprocessen 39
2.1.3 Vaststellen primair proces 43
2.1.4 Transformatie 46
2.1.5 Digitale transformatie 47
2.1.6 De invloed van blockchain op de inrichting van het primaire proces 49
2.1.7 De verschillende fasen in het primaire proces 51
2.1.8 Invloed netwerkbedrijven op het primaire proces 54
2.2 Het inkoopproces in bedrijven 55
2.2.1 Waarde toevoegen met inkoop 55
2.2.2 Onderdelen van het inkoopproces 56
2.3 Het productieproces in bedrijven 59
2.3.1 Productieprocessen 60
2.3.2 Het klantorderontkoppelpunt 61
2.3.3 Grondvormen van productie 62
2.3.4 Productiesystemen 64
2.3.5 Productiemanagement 65
2.4 Het logistieke proces in bedrijven 69
2.4.1 Schakels in het logistieke proces 69
2.4.2 Inkomende logistiek 70
2.4.3 Interne logistiek 71
2.4.4 Uitgaande logistiek 73
2.4.5 Logistiek en blockchain 74
2.4.6 Simulatie 74
2.4.7 Just-in-time-productie en -logistiek 75
2.4.8 Supply chain management 76
2.5 Het marketingproces in bedrijven 76
2.5.1 Marketing 76
2.5.2 De vijf P’s 78
2.5.3 Het marketingplan 79
2.5.4 Het marktonderzoek 79
2.6 Het verkoop- en serviceproces in bedrijven 80
2.6.1 Het verkoopproces 80
2.6.2 Service verlenen 82

3 De ondersteunende processen in bedrijven 85
3.1 Wat zijn ondersteunende processen? 86
3.1.1 Verschillende ondersteunende processen 86
3.1.2 Verschil tussen primaire en ondersteunende processen 88
3.2 Communicatie in bedrijven 91
3.2.1 Activiteiten 91
3.2.2 Ontwikkelen communicatiebeleid 94
3.2.3 De 7%-38%-55%-regel 96
3.3 Onderzoek en ontwikkeling in bedrijven 97
3.3.1 Research & Development 99
3.3.2 Fundamenteel versus toegepast onderzoek 100
3.3.3 Verschillende fasen van het ontwikkelproces 100
3.3.4 Time to market 104
3.4 Personeelsmanagement in bedrijven 104
3.4.1 Humanresourcesmanagement 105
3.4.2 HRM-instrumenten 106
3.5 Administratie en financiën in bedrijven 108
3.5.1 Administratie 108
3.5.2 Vijf financiële en administratieve beroepen die geraakt zullen worden door de blockchaintechnologie 109
3.5.3 Financiën 111
3.6 ICT in bedrijven 114
3.7 Juridische zaken in bedrijven 118
3.8 Facilitair management in bedrijven 120

4 Het verkennen van de bedrijfsomgeving 125
4.1 De organisatieomgeving 126
4.1.1 What business are we in? 126
4.1.2 Typen omgevingen 126
4.1.3 Omgevingslagen 127
4.2 De invloed van de indirecte omgeving op het bedrijf 128
4.2.1 De STEP-analyse 129
4.2.2 De scenariomethode 130
4.3 De invloed van de directe omgeving op het bedrijf 131
4.3.1 De analyse van de concurrentie in de bedrijfstak 131
4.3.2 De analyse van strategische groepen 135
4.3.3 De analyse van de markt 136
4.4 Een veranderende omgeving vraagt om een nieuwe bedrijfsstrategie 140

5 Strategisch management voor het bedrijf 143
5.1 Strategisch reageren op de omgeving 144
5.1.1 De strategische doelen van het bedrijf 144
5.1.2 Hoofdvormen van strategische keuzen 145
5.2 De algemene opzet van de strategiebepaling 147
5.2.1 De strategische situatieanalyse 148
5.2.2 De strategieontwikkeling 151
5.2.3 De strategie-implementatie 152
5.2.4 Het strategisch managementproces samengevat 152
5.3 Het interne onderzoek: sterke en zwakke kanten van het bedrijf 154
5.3.1 Interne analyse van de individuele producten 154
5.3.2 Interne analyse van het totale eigen productenpakket 155
5.3.3 Interne analyse door vergelijking met meet- en ijkpunten 158
5.3.4 Analyse van de waardeketen (value chain) 158
5.3.5 Analyse van het gevaar van disruptieve innovatie 159
5.3.6 De Net Promoter Score 162
5.4 SWOT-analyse: een voorbeeld 163
5.5 Kiezen en uitwerken van strategische alternatieven 166
5.5.1 De benadering van Porter: generieke strategieën 166
5.5.2 De benadering van Johnson en Scholes: de strategische klok 169
5.5.3 De benadering van Cooper: de overlevingsdriehoek 170
5.5.4 De benadering van Treacy en Wiersema: waardestrategieën 172
5.5.5 De benadering van Chan Kim en Mauborgne: Blauwe Oceaanstrategie 175
5.6 Richtingen voor een bedrijfsstrategie 177
5.7 De methoden voor het uitvoeren van een bedrijfsstrategie 178
5.8 De evaluatie en selectie van strategische alternatieven 179
5.8.1 De evaluatie van de geschiktheid van strategieën 180
5.8.2 De evaluatie van de haalbaarheid van strategieën 180
5.8.3 De evaluatie van de aanvaardbaarheid van strategieën 181
5.9 De keuze van een strategie 181
5.10 Bedrijfsmodellen 182
5.10.1 Het canvasmodel 182
5.10.2 Verdienmodellen 186
5.11 Strategische planning in de praktijk 189
5.11.1 Strategie is meer dan een plan 189
5.11.2 Onmaakbaarheid van strategische plannen 190
5.11.3 Strategic intent volgens Hamel en Prahalad 192
5.11.4 Strategische verandering heeft beperkt succes 193
5.11.5 De zes beste strategie-ideeën 193
5.11.6 Het 7S-model 195
5.11.7 Belangrijke toekomsttrends of verschuivingen in het bedrijfsleven 196
5.11.8 Factoren die het ‘succes’ van een organisatie definiëren 198

6 Bedrijfsprocessen besturen 201
6.1 Sturing: vormen en criteria 202
6.1.1 Waarom besturen? 202
6.1.2 Vormen van sturing 203
6.1.3 De criteria voor de effectiviteit van sturing 203
6.2 Sturing via een systeembenadering 205
6.2.1 De voorwaartskoppelende sturing 205
6.2.2 De achterwaartskoppelende sturing 207
6.3 Sturing volgens Merchant 209
6.4 Sturing volgens De Leeuw 210
6.5 Financiële sturing 212
6.5.1 Begroting 212
6.5.2 Financiële planning-en-controlcyclus 213
6.5.3 Financiële balans 217
6.5.4 Winst-en-verliesrekening 218
6.5.5 Balanced scorecard 221
6.5.6 Managementkengetallen 224
6.5.7 Management by Objectives 228

7 Bedrijfsprocessen organiseren 231
7.1 Het structureren van organisaties 232
7.1.1 Taken 233
7.1.2 Functies 233
7.1.3 Functies groeperen tot afdelingen 234
7.1.4 Organisatiestelsels 235
7.1.5 De mate waarin de structuur passend is 242
7.1.6 De informele organisatie 243
7.2 Coördinatie in organisaties 244
7.2.1 De coördinatiemechanismen van Mintzberg 245
7.2.2 Andere vormen van coördinatie 247
7.3 De zeven organisatiestructuren van Mintzberg 248
7.3.1 De ondernemersorganisatie van Mintzberg 249
7.3.2 De machineorganisatie van Mintzberg 250
7.3.3 De professionele organisatie van Mintzberg 252
7.3.4 De gediversifieerde organisatie van Mintzberg 253
7.3.5 De innovatieve organisatie van Mintzberg 255
7.3.6 De missionaire organisatie van Mintzberg 257
7.3.7 De politieke organisatie van Mintzberg 259
7.3.8 Overzicht organisatietypen van Mintzberg 260
7.4 Organisatieverandering 261
7.4.1 Niet-planmatige verandering: de groeifasen van Greiner 261
7.4.2 Planmatige verandering: de drie fasen van Lewin 263
7.4.3 Fluxmatige, incrementele en transformationele verandering 264
7.5 De lerende organisatie 266

8 Gedrag in bedrijven 269
8.1 Psychologische aspecten van menselijk gedrag 270
8.1.1 Macht 270
8.1.2 Weerstand 272
8.1.3 Attitude 275
8.1.4 Perceptie 278
8.1.5 Persoonlijkheid 280
8.1.6 Motivatie 283
8.2 Bijzondere groepsprocessen 286
8.2.1 Besluitvorming in groepen 286
8.2.2 Groepsdenken bij besluitvorming in groepen 290
8.2.3 Vertrouwen als driver voor effectieve teams 292
8.2.4 Belbin’s individuele rollen in een team 294
8.3 Leiders, leidinggevenden en managers in bedrijven 295
8.3.1 Leiders en managers 296
8.3.2 De stijl van de leidinggevende 297
8.3.3 Coaching 301
8.3.4 Manieren om als bedrijfskundige een succesvol leider te zijn 305
8.3.5 Dienend leiderschap 307
8.4 Communicatie 308
8.4.1 Het communicatieproces 309
8.4.2 Communicatie op bedrijfsniveau 310
8.4.3 Het verbeteren van communicatie 311
8.4.4 Non-verbale communicatie en lichaamstaal 312
8.5 Bedrijfscultuur 315
8.5.1 Bedrijfscultuur gedefinieerd 315
8.5.2 Cultuurtypering van Hofstede 318
8.5.3 Cultuurtypering van Handy 319
8.5.4 Cultuurtypering van Schein 320

9 De bedrijfskundige professional 323
9.1 Bedrijfskundige benadering 324
9.1.1 Bedrijfskundige rollen 324
9.1.2 Meervoudig kijken 327
9.2 Wat doet en kan de bedrijfskundige? 332
9.2.1 De competenties van een bedrijfskundig professional 332
9.2.2 De zeven eigenschappen van Steven Covey 333
9.2.3 De bedrijfskundige als adviseur 335
9.2.4 De bedrijfskundige als manager 340
9.2.5 Managementrollen van een bedrijfskundige 343
9.2.6 De bedrijfskundige als onderzoeker 354
9.3 De ethisch handelend bedrijfskundige 356
9.3.1 Ethiek en ethische dilemma’s 357
9.3.2 Verschillende ethische benaderingen 358
9.3.3 Sociale verantwoordelijkheid 360
9.3.4 Corporate governance 362
9.4 De internationale bedrijfskundige beroepspraktijk 364
9.4.1 De internationale cultuurvergelijking in bedrijven van Hofstede 364
9.4.2 Globalisering 369

10 Bedrijfskundige methoden en technieken 373
10.1 Wat is bedrijfskundig onderzoek? 374
10.1.1 Bedrijfskundig onderzoek 374
10.1.2 Regulatieve cyclus van Van Strien 376
10.1.3 Onderzoek 378
10.1.4 Onderzoeksplan 384
10.1.5 Typen onderzoek 385
10.1.6 Onderzoeksomgeving 391
10.1.7 Voorbeelden van bedrijfskundig onderzoek 392
10.2 Meten van processen 395
10.2.1 Redenen om te meten 395
10.2.2 Managementkengetallen 396
10.2.3 Procesmanagementindicatoren 397
10.2.4 Operationaliseren van indicatoren 399
10.3 Het bedrijfskundig referentiekader 401
10.3.1 Wetenschappelijk bedrijfskundig onderzoek en toegepast bedrijfskundig onderzoek 402
10.3.2 Bedrijfskundige benaderingswijzen 403
10.3.3 Bedrijfskundige probleemaanpak 407
10.3.4 Praktisch voorbeeld van de bedrijfskundige probleemaanpak 408
10.4 Ontwerpen van processen 411
10.4.1 Aspecten van een proces 412
10.4.2 Ontwerpproces 413
10.4.3 Value stream mapping 415
10.5 Bedrijfskundige modellen en conceptuele modellen 421
Literatuur 423
Register 431
Over de auteurs 441
Illustratieverantwoording 442