Wat is de boodschap van uw boek Data de Baas, transformatie naar een datagedreven organisatie? Wat managers moeten doen, weten en vragen?
Er is zoveel lawaai over data, AI, algoritmes, Chat GPT… De sky lijkt de limit. Tegelijkertijd is er ook veel radeloosheid en teleurstelling. In de praktijk valt het vaak enorm tegen hoe die nieuwe ontwikkelingen tot meer business leiden. Probleem is dat veel leiders het (over)zicht kwijt zijn. Wat kan ik voor mijn organisatie met data doen? Wat mag? Wat mag niet? Toch moet je je er als leider/manager in verdiepen. Je kunt data niet aan de tech-afdeling of een ‘stukje organisatie’ overlaten. Je moet er vanuit een strategie als leiding visie op hebben. In Data de Baas zet ik op een rijtje wat er momenteel speelt en wat er is aan uitdagingen zoals bijvoorbeeld wet- en regelgeving. Maar ook vooral wat de kansen zijn. Data is uiteindelijk een zegen, maar we moeten wel zorgen dat de zorgen rond data goed in kaart gebracht zijn.
Zijn we data de baas of is data ons de baas?
Mijn ervaring is dat de baas/de leider niet genoeg met data bezig is om data de baas te kunnen zijn. Kijk naar de belastingdienst en de toeslagenaffaire. We hebben de eerste regering in de wereld die gevallen is over het niet juist gebruiken van data. Er worden zoveel foute conclusies getrokken op basis van foute data-analyse. Een kunstenaar in Berlijn verzamelde eens 99 mobieltjes in een winkelwagen. Google interpreteerde dat als een file omdat er veel GSM-apparaten op één plek waren. Je moet verzamelen van data vanuit een strategie en filosofie aanvliegen. Te vaak zijn het nu techspeeltjes. Met teleurstelling als resultaat.
Wat is uw advies over het verzamelen en gebruiken van data?
Verzamel niet te veel data. Hoe meer data, hoe meer verkeerde conclusies. Hoe meer data, hoe meer risico’s op privacyschending. Een vriend van me, een succesvol e-commerce ondernemer, had de filosofie: ik verzamel alles wat ik kan verzamelen aan data, en zie later wel. Ik denk dat je veel beter gericht data kunt verzamelen. Alleen data die je echt nodig hebt.
DMA, DSA, GDPR, DPIA. NIS2, ISMS…. Je struikelt over de afkortingen rondom wetten en regels in Data de Baas. Is dat bangmakerij vanuit legal en riskmanagement? Er mag meer niet dan wel. Bestuurders worden moedeloos van legal en risk dat overal voor lijkt te gaan liggen. Alles is een risico.
De hype rondom AI bekoelt deels alweer door de vele teleurstellingen. En inderdaad, ook omdat juristen en riskmanagers constant wijzen op gevaren. Ik woon al jaren in Duitsland en daar mag ik een gekregen visitekaartje niet in een e-mailbestand zetten, in Nederland mag dat weer wel. In de Europese AI-act die in de maak is, mag je AI niet meer zomaar inzetten op de HR-afdeling. In mijn boek beschrijf ik bijvoorbeeld dat algoritmes aangaven dat mensen die veel aan hun neus kriebelen, iets te verbergen hebben. Maar is dat niet gewoon een fysieke tick? Daar kun je iemand natuurlijk niet op afwijzen. Ja, er is veel aan regels en wetten. Je moet als organisatie een hybride tussenweg vinden tussen wat kan (business) en wat mag (legal/risk). In Data de Baas breng ik dat in kaart. Als legal of risk ergens voor gaat liggen, dan is de oplossing soms: verzamel minder maar wel goede data, en je kunt toch je business in de richting van AI ontwikkelen. Met goedkeuring van riskmanagement. Want uiteindelijk komt al die techniek natuurlijk wel op ons af en wil je de boot niet missen.
In Data de Baas staat ook het voorbeeld van bossware. Gebruiken we dat hier echt?
Met bossware kan AI personeel controleren. Op basis van woordgebruik of het aantal aanslagen op de computer, kan iemands mood afgelezen worden. En ja, geloof het of niet, bossware wordt ook in Nederland gebruikt. Dan kom je op het punt van ethiek. Mag dat? Kan dat? Bij Amazon was de uitleg dat ze op basis van bossware efficiënter wilden opereren. Het zijn soms schemergebieden. Boodschap is: zorg dat je als baas weet wat speelt op het gebied van data. Zodat je altijd weet waar het over gaat en niet door een nerd wordt weggeblazen.
The cloud wordt ook behandeld in het boek. Moet data allemaal de cloud in?
De cloud is belangrijk om met de buitenwereld te communiceren, maar zeker niet de holy grail. De cloud kan een prima basis zijn. De laatste tijd zie je dat cloudoplossingen onder druk staan omdat ze duur zijn. Ik pleit voor een meer hybride aanpak. Stop in de cloud aan data wat kan, maar heb je als bedrijf kritische data, dan kun je die prima intern houden.
Maar die datagedreven organisatie komt er vroeg of laat toch?
Zeker en dat is goed nieuws, want die biedt ons heel veel kansen. Dus moet je zorgen dat je als leiding grip houdt. Data is de toekomst. Zorg dan ook dat je fundament op orde is. Weet wat speelt, weet hoe je kansen kunt pakken en risico’s kunt beperken. Nu worden er veel te vaak op basis van data verkeerde conclusies getrokken of te veel data verzameld. Waarom wil ik iemands geboortedatum weten als het geen impact op de business heeft? Weet wat je meet. Voorkom teleurstellingen. Experimenteer waar kan. Dan word je vanzelf data de baas.
