‘Fouten maken mag’ is een filosofie die veel mensen in organisaties wel begrijpen, maar die in de praktijk opvallend vaak ontbreekt. Veel leiders weten best dat je leert van fouten, maar hun gedrag vertelt een ander verhaal: het is hier een prachtig ‘Vlekvrij-Wonderland’. Strak georganiseerd, foutloos en alles onder controle.
En juist dát draagt bij aan wat de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving onlangs treffend een ‘hypernerveuze samenleving’ noemde. Klinkt als een roman, maar het is de rauwe realiteit op veel werkvloeren, waarin mensen massaal uitvallen als gevolg van te veel prestatiedruk en perfectiestress.
Faalkundige leiders
In deze ‘hypernerveuze samenleving’ is het nodig om als leider radicaal menselijk te kunnen zijn. Zeker als er iets misgaat. Dan moet jij faalkundig kunnen reageren om de onnodige en ziekmakende perfectiestress wat te ontspannen.
Hoe? Door het ‘foute voorbeeld’ te geven en bewust te werken aan openheid en gelijkwaardigheid. Door een psychologisch fout-veilige cultuur te stimuleren, waarin fouten zonder schuldvraag als vanzelf op tafel komen. Omdat iedereen wéét: zwijgen is riskanter dan delen. Je moet foutvriendelijk kunnen zijn en je medewerkers daarmee ‘besmetten’, om emotionele reactiviteit en vingerwijzen in jouw team te stoppen.
En heel belangrijk: radicaal menselijk leidinggeven doe je met een slank ego, met minder bewijsdrang en meer compassie, humor en zelfspot. Je stuurt op waarden en inzet, in plaats van op die allesverlammende prestatiedruk. Je legt de lat voor jezelf en anderen realistisch hoog, om af te rekenen met de mythe van ‘Vlekvrij-Wonderland’.
Hoe perfectiestress je organisatie sloopt
‘Vlekvrij-Wonderland’ lijkt mooi. Maar als je beter kijkt, zie je wat voor perfectiestress er onder het glimmende oppervlak groeit:
- Leren stopt en stilstand begint. Fouten zijn de kortste route naar leren. Maar in Vlekvrij-Wonderland vegen mensen fouten onder het tapijt – en daarmee ook de groei.
- Angst voor fouten: de sluipmoordenaar van werkplezier. Mensen lopen op eieren, bang om iets fout te doen.
- Kleine fouten blijven liggen. Tot ze zich opstapelen en iemand struikelt – hard.
- Initiatief dooft langzaam uit. Waarom risico nemen als de lat onbereikbaar hoog ligt?
- Betrokkenheid verdwijnt. Wie geen ruimte voelt om bij te dragen, haakt af – eerst mentaal, dan fysiek.
En dan… blijft alles zoals het was
Wat in ‘Vlekvrij-Wonderland’ gebeurt, is killing. Zeker in een wereld die razendsnel verandert. Zonder een ontspannen en open cultuur rondom fouten is er geen vernieuwing. Zonder experimenten, geen ontwikkeling. En zonder ruimte, geen groei.
Hou toch op, bij ons is dit niet zo!
Misschien denk je nu: Nou… bij ons valt dat wel mee. Snap ik. Ik hoor dat vaker. Tot ik een paar simpele vragen stel:
- Wanneer heb jij voor het laatst een pijnlijke fout gedeeld met je team?
- Weten je medewerkers wat jij als verwijtbare oorzaken van fouten ziet, en wat jij toelaat of misschien zelfs toejuicht?
- Wanneer heb je iemand écht bedankt voor tegengeluid?
- Wat weten je mensen eigenlijk over hoe jíj naar falen kijkt?
Dan wordt het vaak stil. Dus: zie dit artikel niet als rode vlag, maar als vriendelijk duwtje. Een por in je zij. Misschien is er iets wat je eens van dichterbij mag bekijken?
praktische toolbox
Mijn boek Leidinggeven met falen en opstaan is een praktische toolbox vol scherpe inzichten, concrete tips en oefeningen waar jij als leidinggevende vandaag al mee aan de slag kunt – om te bouwen aan een faalkundige cultuur.
Zo’n cultuur is goud waard. Want de sfeer die je ermee neerzet, maakt of breekt de werkdag van al je medewerkers. Als die goed is, vliegen energie en motivatie omhoog. Er is meer initiatief en lef om nieuwe dingen te proberen. Daarbij mogen mensen ook af en toe grandioos onderuit gaan. Want precies daar begint de échte ontwikkeling van jouw team en organisatie.
En o ja, voor de nuchtere lezer: een faalkundige cultuur is ook gewoon efficiënt. Wie onnodige perfectie durft los te laten, bespaart tijd, voorkomt stress en houdt geld over.
Wil jij weten hoe je als leidinggevende een foutvriendelijke cultuur creëert waarin mensen durven leren, delen en groeien? Ontdek het in Leidinggeven met falen en opstaan: verkrijgbaar via Managementboek.
Over Remko van der Drift
Remko van der Drift is directeur van het Instituut voor Faalkunde. Hij bouwt met passie aan een faalkundige samenleving. Waarin mensen imperfecties van zichzelf en anderen aanvaarden. Waarin mensen open zijn over mislukkingen. Waarin mensen fouten en falen benutten voor een mooiere wereld. Met meer ruimte voor leren, genieten, vernieuwen en compassie.