1. Onderzoek in het sociale domein 9
1.1 Het begrip ‘onderzoek’, praktijkonderzoek 9
1.2 Praktijkonderzoek en wetenschappelijk onderzoek; methodologie 12
1.3 Doelstelling, onderzoeksvraag, probleemstelling 13
1.4 Vormen van onderzoek in het sociale domein 14
1.5 Onderzoek: onderbouwen van beroepsproducten 15
1.6 Kwalitatief en kwantitatief onderzoek 17
1.7 Onderzoek doen in zes stappen; de onderzoekscyclus 19
1.8 Een interessante onderzoeksopdracht voor je studie verwerven 23
2 De eerste onderzoeksstap: breed oriënteren 27
2.1 Overleg met de opdrachtgever 28
2.2 Probleemanalyse 30
2.3 Literatuur en deskundigen 31
2.4 Het diepe in 32
2.5 Op naar de volgende onderzoeksstap 33
2.6 Plan van aanpak in een vroege, eenvoudige vorm 34
2.7 Een onderzoekende houding 35
3 Versmallen, toespitsen en richten: de onderzoeksvraag 39
3.1 Wat zijn géén onderzoeksvragen? 40
3.2 Concreet en specifiek 41
3.3 De onderzoeksvraag: niet te open, niet te gesloten 47
3.4 Voorzichtig met waarom- en waardoor-vragen 48
3.5 Oordelen, voorschriften en normen vermijden 50
3.6 Criteria specificeren 51
3.7 De te vergelijken aspecten specificeren 52
3.8 Beoogde doelen in de onderzoeksvraag opnemen 52
3.9 Een hoofdvraag opsplitsen in deelvragen 53
3.10 Precies taalgebruik 54
3.11 Gevolgen van de onderzoeksvraag voor de onderzoeksopzet 55
3.12 Een uitgebreider plan van aanpak 55
4 De onderzoeksopzet ontwikkelen 59
4.1 Kwalitatief en/of kwantitatief 60
4.2 Meerdere aanvliegroutes, triangulatie 63
4.3 De juiste gegevens verzamelen 63
4.4 Welke personen zijn nodig, en hoeveel daar dan van? 66
4.5 Samenhang en causaliteit; experimenten opzetten 72
4.6 Basisinstrumenten voor het verwerven van gegevens 73
4.7 Criteria voor de kwaliteit van de onderzoeksopzet 76
4.8 Ethische kanten van het onderzoek, privacy en gegevensbescherming 78
4.9 Een compleet plan van aanpak 80
5 Gegevens verwerven met interviews 83
5.1 Het begrip interview als het gaat om onderzoek 84
5.2 De vragen, het interviewschema en de topiclijst 85
5.3 Gespreksvaardigheid, de houding van de interviewer 89
5.4 De ‘psychologie’ achter het beantwoorden van vragen 90
5.5 Hoezo, diepte? 93
5.6 Met doorvragen de diepte in 95
5.7 Doorvragen na een antwoord dat niet voldoet 96
5.8 Doorvragen op wat niet is uitgesproken of tegenstrijdig is 97
5.9 Een manier om door te vragen: ‘Stel dat ...’ 98
5.10 Eliciterende hulpmiddelen 98
5.11 Gesprekken opnemen en uitschrijven 101
6 Gegevens verwerven: observatie en inhoudsanalyse 105
6.1 Observatie: gedrag in kaart brengen 106
6.2 Verschillende manieren om observatie aan te pakken 107
6.3 Vaststellen wat je gaat observeren 110
6.4 Feiten en/of interpretaties? 111
6.5 Geheel ongestructureerd of semigestructureerd observeren 112
6.6 Gestructureerd observeren 113
6.7 Inhoudsanalyse 116
7 Gegevens verwerven met vragenlijsten 121
7.1 Enkele termen 122
7.2 Beperkingen van vragen en antwoorden 123
7.3 Open en gesloten vragen 124
7.4 Vraagtypen 125
7.5 Vragen stellen 131
7.6 Antwoordcategorieën opstellen 136
7.7 Vragenlijsten opbouwen en uittesten 139
7.8 Respondenten benaderen en de vragenlijst afnemen 142
8 Gegevens kwalitatief verwerken en presenteren 149
8.1 Het uitgangsmateriaal voor kwalitatieve analyse 150
8.2 Inductief en deductief analyseren 150
8.3 Verwerken in stappen 152
8.4 Stap 1: Het materiaal opdelen in fragmenten 152
8.5 Stap 2: Thema’s vaststellen en ontwikkelen 153
8.6 Stap 3: Fragmenten coderen naar hun thema 155
8.7 Stap 4: Fragmenten per thema bij elkaar zetten 157
8.8 Stap 5: Binnen thema’s overeenkomsten, verschilpunten en rode draden zoeken 158
8.9 Stap 6: Antwoorden op de onderzoeksvraag zoeken 158
8.10 Resultaten uitwerken en vormgeven 159
9 Gegevens kwantitatief verwerken en presenteren 165
9.1 Het uitgangsmateriaal voor kwantitatieve analyse 166
9.2 Onderzoekseenheden, variabelen en meetwaarden 166
9.3 Drie meetniveaus 167
9.4 De datamatrix 169
9.5 De frequentieverdeling 170
9.6 Centrummaten 177
9.7 Spreidingsmaten 178
9.8 Scheefheid 181
9.9 Samenhang tussen variabelen 182
9.10 Kenmerken van verdelingen vergelijken 183
9.11 Kruistabellen 185
9.12 Samengestelde figuren 186
9.13 De correlatiecoëfficiënt r 187
9.14 Van steekproef naar populatie: betrouwbaarheidsintervallen 189
9.15 Van steekproef naar populatie: toetsen op significantie 192
9.16 Met statistiek op het verkeerde been 192
10 Rapporteren 199
10.1 Verschillende smaken 200
10.2 De opbouw van het rapport; het voor- en nawerk 201
10.3 Het eigenlijke rapport: de hoofdstukindeling 204
10.4 Het gebruik en de plaats van literatuur 205
10.5 De inleiding 207
10.6 De beschrijving van de opzet van het onderzoek 208
10.7 De onderzoeksresultaten weergeven 210
10.8 Inhoud en plaats van conclusies, discussie en aanbevelingen 214
10.9 Enkele algemene tips en tricks 217
Geraadpleegde bronnen 220
Register 222
Over de auteur 228
