Van der Molen nodigt de lezer uit om organisaties zo vorm te geven dat mensen ernaar verlangen om 's morgens te gaan werken. Dat de organisatie zich plooit zodat mensen kunnen floreren. Een hele reeks (bekende) lijstjes, natuurwetten, opsommingen en afkortingen volgen om de leider daarin de goede weg te wijzen en handvatten aan te reiken om dit doel te bereiken. Achtergronden over bijvoorbeeld sociotechniek, Rijnlands organiseren en cellenstructuur komen voorbij. Elk hoofdstuk eindigt met een notendop: een inspirerende zin waarin Van der Molen de kern meegeeft en twee woorden die de benodigde actie van de leider weergeeft. De rode draad is dat in de natuur het organisme dat de beste verbindingen legt, zich goed aanpast en zichzelf reproduceert de grootste overlevingskansen heeft.
Kiem
Sterk in het boek vind ik de nadruk op gezamenlijke leertrajecten. Organisatieverandering begint pas als mensen dingen anders gaan doen of andere dingen gaan doen. De aanpak van de verandering dient de kiem in zich te hebben van de gewenste situatie. Hoe die kiem zich ontwikkelt, zie je stap voor stap in de dagelijkse praktijk. Heb oog voor de kleine actie, in de geest van de gewenste organische verandering. De leidinggevende is zelf ‘change agent' in dit proces, ook het leiderschap verandert van aard. Het creëren van nieuwe leiders is de ware vrucht van leiderschap.
Spannend
Spannend wordt het als deze natuurwetten worden doorgetrokken. Van der Molen benoemt dat bedreigde macht minder bereidheid kent om macht te delen met medewerkers. Het streven naar delegeren van verantwoordelijkheden is een paradoxale opgave voor leidinggevenden die nog wel eindverantwoordelijk zijn. Deze beweging raakt allerlei emoties en patronen in de onderstroom. Ik herken dat in mijn eigen praktijk. En ik zie ook nastrevenswaardige voorbeelden, waar de leidinggevende daadwerkelijk voor het grotere geheel gaat.
Als je deze denkrichting doortrekt, dan is het gek dat de leidinggevende zo centraal staat in dit boek. Organisch leiderschap kan juist verschillende vormen krijgen waarbij niet alleen de leidinggevende een gerichte actie uitvoert maar iedereen dat doet. Het gaat om duwtjes geven en beweging stimuleren, dat hangt niet alleen af van de leidinggevende die meer gaat loslaten of anders vasthouden.
Samen organisch groeien
Word je een boom of blijf je een eikel? De eikel staat in deze vergelijking voor het denken vanuit egoïsme - what's in it for me? Een boom staat voor de zoektocht naar zingeving vanuit een organische blik - what's in me for you? Ik zou nog een stap verder willen gaan: bij organisch leiderschap gaat het niet om de leider die zich richt op acties om bomen in een oerbos laten groeien. Het gaat om bosbeheer door de hele gemeenschap, af en toe duwtjes geven, de kiem van de eikel en andere vruchten koesteren en beweging stimuleren. Het gaat meer om denken in werkwoorden: in plaats van De kracht van organisch leiderschap gaat het om de kracht van samen organisch groeien.
