Attia wilde oncoloog worden, maar tijdens zijn coschappen is hij afgeknapt op de huidige medische praktijk. Te vaak werd in zijn ogen de behandeling gericht op de laatste fase van de ziekte van de patiënt, terwijl er zo veel meer winst te halen is als je ook naar preventieve mogelijkheden kijkt. Na omzwervingen als consultant heeft hij zijn eigen praktijk opgericht, waar hij mensen helpt hun gezondheid te behouden tot op zeer hoge leeftijd. Attia gelooft niet in het eeuwige leven en we zullen ook niet allemaal de honderd halen. Maar het zou mooi zijn als we onze gezondheid kunnen behouden tot het moment dat we sterven.
Vier ruiters van ziekte
Bij preventie gaat het meestal over de tactieken, zoals bewegen en gezond eten. Attia benadert Medicine 3.0 allereerst vanuit het doel, een lang en gezond leven. Dan kijkt hij naar strategie. Hoe hebben de belangrijkste ziektes impact op onze gezondheid? De vier grote ziektes zijn stofwisselingsstoornissen, hart- en vaatziekten, kanker en Alzheimer. We moeten dus zorgen dat we een levensstijl aanmeten waardoor we deze ziektes zo veel mogelijk buiten de deur kunnen houden. Dat betekent dat we moeten letten op onze fysieke, cognitieve en emotionele gezondheid.
Decathlon van de honderdjarige
‘Wat zou je willen doen in het laatste decennium van je leven?’ Attia stelt deze vraag altijd aan zijn patiënten. Iedereen heeft een laatste decennium, maar hoe we ons dan voelen, daar denken we weinig aan. De antwoorden die hij krijgt zijn vaak bescheiden. Spelen met je kleinkinderen, zelfstandig kunnen opstaan en jezelf wassen, een eindje kunnen wandelen. Dergelijke doelen geven je richting aan wat je te doen staat om gezond te blijven.
Als we gezond oud willen worden, dan loont het om te weten hoe honderdjarigen zo oud hebben kunnen worden. De meesten hebben niets bijzonders gedaan, en veel van hen hebben echt niet altijd gezond geleefd. Voor een deel zijn het dus genen. Toch zijn er ook veel aanwijzingen dat veel van deze mensen gezond eten, regelmatig bewegen en een hecht sociaal netwerk hebben.
Stofwisselingsstoornissen
Attia legt veel nadruk op de risico’s van stofwisselingsstoornissen. Hij stelt bewust niet obesitas centraal, maar het gaat wel over de glucosehuishouding die bij veel mensen met overgewicht in de war is geraakt. Insuline-resistentie is het topje van de ijsberg van allerlei ziekten die hierdoor kunnen ontstaan. Insuline is een groeihormoon en kan een trigger zijn voor hart- en vaatziekten en kanker. Problemen met de glucosestofwisseling kunnen leiden tot chronische ontstekingen die geregeld een bijdrage leveren aan het ontstaan van kanker en Alzheimer. Insuline-resistentie zou volgens Attia serieus moeten worden genomen als hormoon-ontregelende ziekte.
Bewegen
Het is geen nieuwe boodschap: bewegen is het allerbelangrijkste dat je kunt doen om gezond te blijven. Attia toont ons (nogmaals) de wetenschappelijke onderbouwing. Door een aantal uren per week te wandelen, fietsen of wat dan ook, maken we meer mitochondria aan. Dat zijn de energiecentra van onze cellen. Die helpen om de cellen gezond en energiek te houden. Daarnaast is het ook belangrijk om ons uithoudingsvermogen op peil te houden. Als we jong zijn trekken we zo een sprintje, maar hoe ouder we zijn hoe eerder we lopen te hijgen. VO2Max is de gezondheidsmaat die ons uithoudingsvermogen vastlegt. Ook al duikt de VO2Max pijlsnel omlaag als we ouder worden, het goede nieuws is dat we dit wel kunnen trainen. Krachttraining wordt vaak onderschat, maar spieren zijn een soort exo-skelet. Spieren helpen je om sterke botten te behouden. Door daaraan te werken, kunnen we de effecten van ouderdom vertragen.
Nutritionele gezondheid
Er wordt veel onzin verkocht in de wereld van diëtiek. Vaak is het wetenschappelijk bewijs van allerlei claims zeer dun. Attia is voorzichtig met wat hij hier verkondigt. Het beperken van de voedingsinname, calorisch restrictie, blijkt in allerlei dieronderzoek te leiden tot een langer leven. Het Mediterrane dieet scoort ook goed. Het Amerikaanse dieet is slecht. Wie zich afzijdig houdt van zoete dranken (inclusief sappen) en ultrabewerkt eten doet het al snel goed.
Slaap
Slaap is een onderschat thema. Wie slecht slaapt ziet het glucosegehalte in zijn bloed sterk stijgen. Dat heeft ook te maken met nachtelijk piekeren, waardoor het hormoon cortisol vrijkomt. Dat heeft weer invloed op je stofwisseling, op je hartslag en bloeddruk. Bovendien gaan we meer snoepen na een slechte nacht. Wie langdurig slecht of weinig slaapt heeft een groter risico op hart- en vaatziekten en Alzheimer. Reden genoeg om op je slaap te letten. Onder andere door geen alcohol te drinken slaap je rustiger.
Emotionele gezondheid
Hier is Attia niet de dokter maar is hij zelf de patiënt. Attia is een harde werker met een succesvolle loopbaan. Maar thuis was hij niet de meest gezellige man, als hij al aandacht had voor iets anders dan zijn werk. Hij zei een kort lontje te hebben en was afwezig bij de belangrijke momenten in het gezin. Het keerpunt was toen zijn zoontje een hartafwijking had. Zijn vrouw belde onderweg naar het ziekenhuis, terwijl hij in New York was. Terwijl het zoontje op de intensive care lag, ging Attia gewoon door met zijn werk. Pas dagen later kwam hij naar huis. Niet lang daarna liet hij zich opnemen in een psychiatrische kliniek, al was dat maar voor een paar weken. In de jaren die volgden realiseerde hij zich dat hij het trauma dat hij bij zich draagt moest verwerken. Vaak wordt trauma van generatie op generatie doorgegeven. Attia wilde dat het bij hem zou stoppen. En bovendien, wat heeft een lang leven voor zin als je niet gelukkig bent? Hoe eerder je hieraan werkt, des te meer pijn kan worden voorkomen. Dat geldt voor zowel je eigen pijn, als voor de pijn die je anderen aandoet.
Jong blijven als we ouder worden
We worden pas oud als we niet meer aan de toekomst denken. Attia wenst ons een lang en gezond leven. Daarvoor moet je wel eerlijk in de spiegel kijken. De kennis over je gezondheidsstatus kun je gebruiken om langer en gezonder te leven. Niets doen is ook een keuze. Attia geeft je de gereedschappen om hieraan te werken. Outlive is een interessant boek, met een goede wetenschappelijke onderbouwing. Attia’s persoonlijke verhaal is ook boeiend. Zijn podcast is ook de moeite waard, net als zijn optreden in andere podcasts.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.