Hoe werkt de mens? - Inzichten in gedrag voor werkverbeteraars

Samenwerking, klantgerichtheid en innovatie, overal ligt een opgave voor verbetering. Hoe pak je dat aan? Wat is je houvast? Klamp je je vast aan een specifiek model, een managementfilosofie? De ene managementhype volgt de andere op. Zitten we nu midden in Agile en was het hiervoor zelforganisatie? Ben je nog met je ‘Why' bezig of is het al tijd voor Ikigai? Ik werd er een beetje tureluurs van. Vandaar dat ik op zoek ben gegaan naar inzichten in de stabiele factor in organisaties: mensen. De mens evolueert maar heel langzaam en blijft dus in essentie hetzelfde. In mijn zoektocht kwam ik prof. Rick van Baaren tegen, hoogleraar Gedragsbeïnvloeding. Je kunt hem zien als de Nederlandse Robert Cialdini. Samen met Rick kwam ik tot drie belangrijke inzichten voor iedereen die werkt en samen werkt. Niet de belangrijkste of de enige of de beste, want daar is de mens veel te complex voor. Maar drie krachten die helpen bij het begrijpen, ontwerpen, aanpassen en verbeteren van werk. Voor jezelf en voor je team.

Een van de inzichten die ik zelf bijzonder verhelderend vond zit in de kracht tussen bewust en onbewust. Je hebt vast onlangs een meeting gehad waarin je je iets hebt voorgenomen. Je kreeg een inzicht, bedacht wat je kon gaan doen en schreef dat op. Heb je het al gedaan? Is het al af? Veel van onze voornemens overleven de confrontatie met de werkelijkheid niet. Want na de ene Teams-sessie met collega's, had je direct een Zoom-call met een leverancier en daarna belde je manager. Frusterend toch? Het was een goed idee, een goed plan. En toch komt het er niet van... Hoe komt dat toch? Waarom doe jij niet wat we denken?

Gelukkig doen we niet wat we denken. Stel je voor dat alles wat je denkt direct in daden wordt omgezet. Hoeveel strafbare, vulgaire, ongepaste acties had je dan al ondernomen? Vervelende buurvrouwen waren uitgescholden. Mooie mannen op straat onzedelijk betast. De verbinding tussen ons bewuste denken en handelen is niet zo sterk. Daardoor kun jij in scenario's denken. ‘Wat zou er gebeuren als ik mijn baan opzeg? Wat zou er gebeuren als ik mijn baas de waarheid zeg?' Wij hebben dus een plek in ons hoofd om allerlei scenario's en gedrag alvast een beetje te oefenen. De link naar gedrag is veel sterker aan de waarneming in het hier en nu, aan onze zintuigen. De prikkels die wij binnenkrijgen: een gesprek met een klant, een trillende telefoon, een e-mail die binnenkomt, triggert direct ons gedrag.

Wat kun je met deze kennis? Ten eerste kun je wel wat minder streng voor jezelf zijn. Je bent geen sukkel als je plannen om voor jezelf te beginnen op de plank blijven liggen. Ten tweede kun je weer vriendelijk doen tegen die collega die haar afspraak niet nakomt. Zij vindt je wél belangrijk, maar haar toezegging is net zo sterk als jou eigen voornemen om je plan tot uitvoer te brengen. Ten derde kun je ervoor zorgen dat jouw voornemen of de toezegging van een ander sterker wordt. Door het te vertalen in concreet gedrag: Eerst ga ik A lezen en dan ga ik met B praten en dan ga ik C veranderen in de software. Door een reality-check: Besef je dat dit betekent dat je 10 uur lang geen andere dingen kan doen? Geen mail beantwoorden, geen sport, geen slaap! Door het concreet in de tijd te plannen: Geen volgende week, binnenkort of zo snel mogelijk, maar  aanstaande maandag om 10.15 uur. En wil je nog meer inzichten en slimme interventies om jouw werk en het werk van anderen leuker en beter te maken? Dan moet je toch echt het boek lezen!

Mensgericht organiseren leidt tot betere prestaties en gelukkigere mensen. Glenn werkt daar elke dag vol vuur aan als facilitator van groepen die samen een vliegende start willen maken om hun organisatie mensgericht te maken. Elke maandag om presenteert hij het radioprogramma People Power over de kracht van mensen in organisaties. Hij is auteur van Boven het maaiveld en Management Mythes en is spreker en dagvoorzitter op congressen over thema’s als leiderschap, arbeidsparticipatie, sociale innovatie en duurzame inzetbaarheid. Hoe werkt de mens? is zijn nieuwe boek.