Neem de afgelopen tien jaar. Vanuit de financiële crisis gleden we via de klimaat- en stikstofcrisis zo de coronacrisis in. Die heeft de afgelopen maanden talrijke andere crises gebaard, variërend van een mondiale systeemcrisis, via een nationale gezondheidscrisis, tot een individuele gedragscrisis. Dit alles ingebed in een economische crisis. Bij mezelf bespeur ik een toenemende crisismoeheid. Ik word er ongevoelig voor. Niet omdat ik de realiteit ontken. Wel omdat de permanente hijgerigheid rond het begrip crisis me tegen gaat staan. Misschien is m'n adrenalinevoorraad inmiddels uitgeput.
In deze beleving werd ik bevestigd door een opiniestuk van een opvallend duo: een bestuurssocioloog en een predikant. Onder de titel ‘Bestuurders maken alles tot crisis' brengen Mark van Ostaijen en Joost Röselaers onder woorden wat al een tijdjes woordloos aan mijn gemoed knaagde. Zo begreep ik dat het woord crisis in de loop van de tijd een hele andere betekenis kreeg. Afkomstig van het Griekse krinomai was het ooit een neutraal werkwoord, in de betekenis van scheiden, onderscheiden en oordelen.
Hoe anders is dat in onze huidige tijd. In de hedendaagse Van Dale is een crisis beschreven als ‘een gevaarlijke toestand' en ‘een periode van slapte en werkloosheid'. Beide betekenissen zijn zowel passief als negatief. Terwijl het crisis-woord tegelijkertijd een gevoel van grote urgentie oproept. ‘Plak ergens het woord ‘crisis' achter en je hebt de aandacht', aldus Mark van Ostaijen en Joost Röselaers in genoemd artikel. Het suggereert immers gevaar waar nú iets aan gedaan moet worden. Hoge snelheid is geboden. Er is geen tijd te verliezen. Ook niet om eens goed na te denken, over hoe op een wijze manier met de onzalige situatie om te gaan. Dit alles terwijl we dus, hoe paradoxaal, stilstaan in de crisisstand.
Wat te doen? Volgens mij moeten wij elkaar hoognodig een aantrekkelijk perspectief gaan bieden. Laten we voor de verandering eens groots beginnen, bijvoorbeeld met de zeventien Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. SDG-Nederland heeft die al uitgewerkt in een routekaart voor de periode 2020 - 2030. Goede gezondheid en welzijn is zo'n doel, evenals kwaliteitsonderwijs en ongelijkheid verminderen. En goed nieuws: de plannen liggen al klaar om aan deze doelen te werken. Is het geen geweldig perspectief om hier de komende jaren samen de schouders onder te zetten? Met een voortrekkersrol voor bestuurders en managers? Om vanuit de huidige realiteit onze diversiteit aan maatschappelijke problemen stap voor stap richting die zeventien doelen aan te pakken? Realistisch rekening houdend met alle onzekerheden, risico's en kansen die daarbij opdoemen? Hopelijk wordt hierover de komende tijd veel geschreven in dit magazine. Wellicht ook in deze wisselcolumn. Dat laat ik graag aan mijn opvolger. Het was fijn om je wisselcolumist te zijn!
Martin van Staveren adviseert, doceert en schrijft over realistisch(er) omgaan met onzekerheden, risico’s én kansen. Hij schreef verschillende boeken, en Iedereen risicoleider: Waarde realiseren én behouden in een onzekere wereld is zijn nieuwste boek.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
