Inleiding 15
Deel I Kaders
Inleiding deel I 19
Dood punt 20
Trees Roose
1 Professionaliteit als kader 21
Anneke Menger en Ed de Jonge
1.1 Model van professionaliteit 21
1.2 Professionele missie 21
1.3 Professionele activiteiten en expertise 22
1.4 Professionele inbedding en publieke verantwoording 23
2 Reclasseringswerk als waarde(n)vol werk 27
Lous Krechtig en Ed de Jonge
2.1 De waarde van goed handelen 27
2.2 Een onderzoek naar de professionele waarden van reclasseringswerkers 29
2.3 Generalisatie van de bevindingen naar andere beroepsgroepen in het forensische veld 37
3 Het kader van het werkveld 39
Ada Andreas, Jaap van Vliet, Annelies Balfoort en Lous Krechtig
3.1 De rechtsgang bij strafzaken 39
3.2 Het traject tijdens detentie 43
3.3 Reclasseringstoezicht 43
3.4 Forensische zorg 44
3.5 Na detentie: nazorg door gemeenten 45
4 Juridische kaders en extramurale sanctiemodaliteiten 47
Annelies Balfoort, Ada Andreas, Jaap van Vliet en Simone van Egdam
4.1 Wettelijke kaders en grondslagen 47
4.2 Bijzondere voorwaarden krachtens de Wet voorwaardelijke veroordeling, en voorwaardelijke invrijheidstelling nader uitgewerkt 53
4.3 Andere wettelijke kaders 54
Deel II Fundamenten
Inleiding deel II 59
5 Theorieën over ontstaan en ontwikkeling van delinquent gedrag 61
Andrea Donker
5.1 Inleiding en relevantie voor de praktijk 61
5.2 Hele kleine geschiedenis van het onderzoek naar en theorieën over delinquent gedrag 61
5.3 Drie modellen voor ontstaan en ontwikkeling van delinquent gedrag 64
5.4 Basisprincipes over risicofactoren voor het ontstaan van delinquent gedrag 71
5.5 Welk gedrag is zorgelijk? 73
5.6 Tot slot 74
6 Theorieën over afbouw en stoppen met delinquent gedrag 77
Jacqueline Bosker, Andrea Donker, Anneke Menger en Peter van der Laan
6.1 Inleiding 77
6.2 Desistance: daderkenmerken en contextuele invloeden bij de afbouw van delinquent gedrag 78
6.3 Beïnvloeden van afbouw van delinquent gedrag 83
6.4 Een geïntegreerde visie op de afbouw van delinquent gedrag 91
7 De professional als bron van kennis en van effectiviteit: wie werkt? 97
Anneke Menger en Lous Krechtig
7.1 De professional als kennisbron 97
7.2 Over methodiek en professional: wat werkt en wie werkt? 98
7.3 Reflectie en feedback als sleutel tot benutten van kennis én als bron van effectiviteit 102
7.4 Methoden voor reflectie 106
Hoofdstuk 8 De werkalliantie in het gedwongen kader: de theorie 113
Anneke Menger en Andrea Donker
8.1 Wat verstaan we onder de werkalliantie? 113
8.2 Overeenkomsten en verschillen tussen de begrippen werkalliantie en relatie 115
8.3 De werkalliantie en effectiviteit in het vrijwillige kader 117
8.4 Van relatie naar werkalliantie in het gedwongen kader: een zoektocht in vogelvlucht 119
8.5 Internationaal onderzoek naar de werkalliantie in het gedwongen kader 121
8.6 Nederlands onderzoek naar de werkalliantie in gedwongen kader 125
8.7 Conclusies over de werkalliantie in het gedwongen kader 132
Deel III Diversiteit
Inleiding deel III 137
Hertenogen 139
Trees Roose
9 Delicten en delictpatronen 141
Andrea Donker en Jacqueline Bosker
9.1 Bronnen van delinquentie 141
9.2 Prevalentie van criminaliteit 142
9.3 Delictpatronen 144
10 Huiselijk geweld 147
Agnes Scholing
10.1 Inleiding 147
10.2 Verschijningsvormen van partnermishandeling 147
10.3 Prevalentie 148
10.4 Verklaringen voor partnermishandeling 149
10.5 Diversiteit onder plegers en slachtoffers 150
10.6 Subtypes 150
10.7 Risicofactoren voor terugval 152
10.8 Interventies 152
10.9 Tot slot 153
11 Zedendelinquenten 155
Jan Hendriks
11.1 Inleiding 155
11.2 Dark number 155
11.3 Subtypen seksuele delinquenten 156
11.4 Recidivepatronen 158
11.5 Trends 158
11.6 Samenleving en zedendelinquenten 159
11.7 Handelingsperspectieven 159
12 Lichte verstandelijke beperking 163
Hendrien Kaal en Grainne Tumpane
12.1 Definitie LVB 163
12.2 Kenmerken en problemen LVB 164
12.3 Omvang van de groep mensen met een LVB en delinquent gedrag 166
12.4 Problemen binnen de justitiële keten 167
12.5 Interventies en bejegening 168
12.6 Herkenning 170
12.7 Conclusie 171
13 Delinquent gedrag door vrouwen en meisjes 173
Jacqueline Bosker
13.1 Inleiding 173
13.2 Aard en omvang delinquent gedrag van meisjes en vrouwen 173
13.3 Verklaringen van delinquent gedrag van meisjes en vrouwen 174
13.4 Interventies 176
13.5 Conclusie 176
14 Jong volwassenen 179
Bas Vogelvang
14.1 Inleiding 179
14.2 Specifieke methodische aandachtspunten 181
15 Culturele verschillen 187
Nienke Verstegen en Lous Krechtig
15.1 Inleiding 187
15.2 De relatie tussen etniciteit en criminaliteit 187
15.3 Cultuur 189
15.4 Cultuurverschillen 190
15.5 Culturele competentie 192
15.6 Tot besluit 193
16 Problematisch middelengebruik 197
Marije Lans en Donnalee Heij
16.1 Inleiding 197
16.2 Problematisch middelengebruik en verslaving 197
16.3 Relatie tussen middelengebruik en delinquent gedrag 203
16.4 Werken met (verslaafde) cliënten in de praktijk 204
17 Krachtgericht werken met dakloze mensen. Ondersteuning tijdens kritische periodes in het leven 211
Judith Wolf
17.1 Inleiding 211
17.2 Breuken in het bestaan 211
17.3 Profiel van dakloze mensen 213
17.4 Krachtgerichte basismethodiek 214
17.5 Herstel 216
17.6 Critical Time Intervention 218
17.7 Ervaringen met Critical Time Intervention na detentie 221
17.8 Tot besluit 223
18 Cliënten met een psychiatrische stoornis 227
Wineke Smid, Barbara Keuning, Irma Nibbelink en Josine van Loon
18.1 Inleiding 227
18.2 Psychiatrische stoornissen 227
18.3 Persoonlijkheidsstoornissen 236
18.4 Tot slot 240
Deel IV Handelen
Inleiding deel IV 243
Automatische piloot 244
Trees Roose
19 Handelen in gedwongen kader: enkele kwesties vooraf 245
Lous Krechtig en Anneke Menger
19.1 Gebruiken en legitimeren van macht 245
19.2 De eigen verantwoordelijkheid van cliënten in gedwongen kader 247
20 Het belang van regie 251
Lous Krechtig en Anneke Menger
20.1 Inleiding 251
20.2 Consistentie: samenhang, ervaren door de cliënt 252
20.3 Continuïteit: samenhang in tijd 252
20.4 Commitment: betrokkenheid van de professional 253
20.5 Consolidatie 254
21 Regie op de casus: de regulatieve cyclus 259
Lous Krechtig en Jacqueline Bosker
21.1 Inleiding 259
21.2 Het model 259
21.3 Waar is het model goed voor? 260
21.4 De fasen van het model nader bekeken 261
22 De basis van regie: oriëntatie, diagnostiek en plan van aanpak 265
Jacqueline Bosker en Lous Krechtig
22.1 Oriëntatiefase: risicotaxatie 265
22.2 Oriëntatiefase: brede screening 271
22.3 Diagnose 272
22.4 Plan van aanpak 273
22.5 Plan van aanpak als basis voor advisering 278
23 Regie op samenwerking met de cliënt: werkalliantie in de praktijk 281
Clementine Degener, Annelies Sturm en Anneke Menger
23.1 Inleiding 281
23.2 Werkalliantie in de praktijk: eerste impressies 282
23.3 Voorbeelden van kenmerken uit de theorie 285
23.4 Fragmenten en reflecties 291
23.5 Conclusie 296
24 Regie op samenwerking tussen professionals 299
Donnalee Heij, Lonieke Casteleijn, Laurens de Croes, Anneke Menger en Jacqueline Bosker
24.1 Inleiding 299
24.2 Veiligheidshuis: van keten naar netwerk 301
24.3 Forensisch psychiatrisch toezicht: van keten naar dakpan 303
24.4 Wraparound care: van keten naar cirkel 304
24.5 Professioneel handelen bij regie op samenwerking 307
24.6 Tot slot 308
25 Privacy en beroepsgeheim 311
Gerja Bethlehem
25.1 Inleiding 311
25.2 Wet bescherming persoonsgegevens 312
25.3 Geheimhoudingsplicht reclasseringsmedewerkers 314
25.4 Privacy en contact met cliënten 317
25.5 Tot slot 317
26 Methodisch werken aan risicobeheersing 319
Jacqueline Bosker, Lous Krechtig, Anneke Menger en Ada Andreas
26.1 Inleiding 319
26.2 Risicobeheersing als onderdeel van het traject 320
26.3 Risicobeheersing in de planfase 321
26.4 Risicobeheersing in de uitvoeringsfase 328
27 Risicobeheersing en zelfmanagement via kwetsbare patronen van gedragsontregeling 339
Frans Fluttert
27.1 Inleiding 339
27.2 Risicofactoren in relatie tot geweld 339
27.3 Achtergrond risicomanagementstrategieën 341
27.4 Cliëntbetrokkenheid bij risicobeheersing 342
27.5 Modellen van signaleringsplannen 343
27.6 De methode ERM-Vroegsignalering 344
27.7 Toepassing van signaleringsplannen 345
27.8 De FESAI-lijst vroege waarschuwingssignalen 349
27.9 Recente ontwikkelingen 351
28 Onvrijwillige cliënten: bewerken van reactance 353
Anneke Menger en Lous Krechtig
28.1 Onvrijwillige cliënten 353
28.2 Onvrijwilligheid en reacties daarop 354
28.3 Reactance en weerstand tegen verandering 356
28.4 Reactance en handelen van de professional 357
28.5 Motivational congruence 359
29 Motivatie en weerstand in het gedwongen kader 361
Lous Krechtig en Anneke Menger
29.1 Inleiding 361
29.2 Oude en nieuwe uitgangspunten van motiveren 362
29.3 Motiveren in een gedwongen kader 364
29.4 Soorten motivatie: extern, extrinsiek, intern, of intrinsiek? 366
29.5 Niet gemotiveerd? 368
29.6 Strategieën om te motiveren 371
30 Motiveringsstrategieën 375
Anneke Menger en Lous Krechtig
30.1 Inleiding 375
30.2 Weerstand als bron van informatie en motivatie 375
30.3 Motivatie als besluitvormingsproces: uitgangspunten van het model 379
30.4 Stadia in het motiveringsproces 383
30.5 Proces van afbouw van criminele loopbaan als motiverende kracht 387
31 Normeren als bestanddeel van methodisch handelen 391
Lous Krechtig
31.1 Inleiding 391
31.2 Normeren? 392
31.3 Voor welke morele opgave staan forensisch sociale professionals? 394
31.4 Prosociaal rolmodel zijn 395
31.5 Identificeren van gedrag dat je wilt versterken of verzwakken 398
31.6 Slotopmerkingen 400
32 Methodisch ondersteunen van gedragsverandering en re-integratie 403
Lous Krechtig en Anneke Menger
32.1 Inleiding 403
32.2 Zoeken naar een aangrijpingspunt 403
32.3 De methoden nader bekeken 407
33 Werken aan herstel 421
Manon Elbersen en Lous Krechtig
33.1 Ongewilde verbintenis 421
33.2 Herstel en de betekenis daarvan 422
33.3 Slachtofferbewust worden 423
33.4 Weet wat je vraagt 424
33.5 Vormen van herstel 426
33.6 Wat levert herstel op? 428
34 Civiele kracht: sociaal netwerk en vrijwilligers 431
Laurens de Croes en Bas Vogelvang
34.1 Inleiding 431
34.2 Het werken met vrijwilligers in historisch, wetenschappelijk en juridisch perspectief 432
34.3 Voorbeeld van een betekenisvolle praktijk: COSA 434
34.4 Uitgangspunten bij het werken met vrijwilligers 438
34.5 Dilemma’s 441
35 Bevorderen van desistance from crime met de kracht van gezinsrelaties als aangrijpingspunt 447
Bas Vogelvang
35.1 Inleiding 447
35.2 Het contextuele perspectief: relationele ethiek, loyaliteit en verdienste 450
35.3 Toepassing van het kader 453
35.4 Slot 457
Lijst met afkortingen 459
Literatuur per hoofdstuk 460
Over de auteurs 489
